Co do zasady oświadczenie spadkobiercy o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może mieć treść trojakiego rodzaju. Spadkobiercy mogą przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) lub odrzucić spadek.
Zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym do 18.10.2015 r. spadkobierca dysponował 6-miesięcznym terminem od dnia powzięcia informacji o tytule swojego powołania na złożenie oświadczenia, czy spadek przyjmuje wprost, z dobrodziejstwem inwentarza, czy też spadek odrzuca. Na podstawie przepisu art. 1015 § 2 KC brak oświadczenia we wskazanym czasie powodował działanie fikcji prawnej przyjęcia spadku wprost, a zatem bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe. Skutek ten był wyłączony, gdy chociażby jeden ze spadkobierców złożył oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza; wówczas pozostali spadkobiercy, którzy oświadczenia nie złożyli, traktowani byli, jakby złożyli oświadczenie o tej samej treści. Ustawodawca przewidywał również szczególną ochronę osób niemających pełnej zdolności do czynności prawnych, osób, co do których zachodziła podstawa do ubezwłasnowolnienia całkowitego, oraz osób prawnych. Zgodnie z treścią art. 1016 KC podmioty te w razie niezłożenia w terminie oświadczenia traktowane były, jakby przyjęły spadek z dobrodziejstwem inwentarza, a zatem z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe do wartości stanu czynnego spadku.
Obecnie skutkiem prawnym niezłożenia przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy w odniesieniu do spadków otwartych, począwszy od 18.10.2015 r., jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a co z tym idzie – jego odpowiedzialność będzie ograniczona do wartości ustalonego w wykazie albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy za długi tylko do wartości stanu czynnego otrzymanego spadku. Dla spadkobiercy sytuacja ta jest o tyle korzystna, że nie będzie on odpowiadał ponad wartość majątku spadkowego. Obecnie w przypadku braku oświadczenia spadkobierca odziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że długi spadkowe będą regulowane wyłącznie do wysokości spadku.
Źródło:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku – kodeks cywilny,
O najnowszych kierunkach zmian w prawie spadkowym Wiktoria Danilewicz-Prokorym, Edukacja Prawnicza 2016, Nr 2.
